Về dưới mái gươl
Ngược về hướng núi, có nhiều con đường để người ta đến với miền tây Quảng Nam. Từ Điện Bàn, Quảng Nam hay từ TP Đà Nẵng, rong ruổi theo tuyến quốc lộ 14G đi lên huyện Đông Giang, xuyên qua P’rao để đến Tây Giang rồi rẽ sang, men theo đường mòn Hồ Chí Minh để qua Nam Giang.
Dù đi bằng phương tiện đường bộ nào cũng tha hồ thưởng ngoạn những bức tranh muôn màu của núi xanh, trời biếc, điểm xuyết bằng đường nét của những cung đường quanh co, uốn lượn. Thấp thoáng dưới tán cây rừng hay bên dòng suối là những mái gươl - kiến trúc nhà truyền thống độc đáo của người Cơ Tu.
Dân tộc Cơ Tu, hay còn có những tên gọi khác là Cà Tu hay người Hạ, là một thành viên trong đại gia đình các dân tộc Việt Nam còn giữ được hầu như vẹn nguyên những nét văn hóa riêng đặc sắc. Cư trú nhiều đời trên dãy Trường Sơn giữa không gian thiên nhiên kỳ vĩ, rừng núi ngút ngàn, tuy còn nhiều khó khăn, nhưng họ có cuộc sống tinh thần phong phú, tươi vui, yêu lao động, giản dị và rất mực mến khách.
Dulichgo
Chúng tôi đến làng Cơ Tu Bhơ Hôồng (xã Sông Kôn, huyện Đông Giang) vào một ngày bình thường, nhưng lại may mắn được thưởng thức không khí lễ hội của một buổi văn nghệ quần chúng mà dân làng tổ chức. Ngôi làng cổ nằm lưng chừng núi, cạnh con suối Mơ Tua xanh trong ngăn ngắt, gây ấn tượng bởi đường đi lối lại sạch sẽ, những nếp nhà Cơ Tu nhỏ xinh ẩn hiện giữa vườn cây. Ban ngày, người lớn đi rẫy, đi rừng gần hết cho nên chỉ có đám trẻ nhỏ hồn nhiên loanh quanh bày trò chơi giữa sân gươl. Nhưng tối đến, khi màn sương đêm mang theo hơi lạnh se se của vùng núi cao bao trùm xuống, bên đống lửa hừng hực cháy là tiếng cồng, nhịp chiêng rộn rã và vũ điệu Tung tung da dá nhịp nhàng, đầy sức sống. Người Cơ Tu thết khách những thức ăn thơm ngon mang đậm phong vị núi rừng như zơ rá (rau hoặc thịt, cá nướng trong ống tre), zơ rúa (thịt lợn muối chua), cơm lam…
Tung tung da dá là điệu múa dâng trời, gắn bó mật thiết với cộng đồng bao đời nay và xuất hiện trong tất cả các sinh hoạt lễ nghi, đời sống của đồng bào Cơ Tu. Tung tung tiếng Cơ Tu nghĩa là vươn cao hơn, mạnh mẽ và vững chãi hơn, dành cho những cánh tay đàn ông mạnh mẽ cầm nỏ, cầm gươm giương cao lên trời biểu hiện sức mạnh, ý chí và khát vọng chinh phục thiên nhiên, chống lại thiên tai địch họa, gìn giữ thôn làng. Còn da dá là thẳng hàng, nhịp điệu dành cho nữ giới với đôi bàn tay mềm mại uyển chuyển nâng cao ngang vai, với ý nghĩa tâm linh là đón chờ và biết ơn trời đất cho mưa thuận gió hòa, cầu mong mọi người mạnh khỏe, bình an. Về khuya, mọi người ngồi lại quây quần nghe các già làng dạy thanh niên thổi khèn abel, sáo a reng, đánh đàn tơm rech, tập hát mấy điệu lý, câu hát của dân tộc. Hôm ấy, ngoài mấy bạn trẻ người Việt trên đường đi “phượt”, còn có một đoàn hơn chục khách quốc tế, chủ yếu là người Ô-xtrây-li-a nối tua du lịch từ Hội An. Tất cả họ đều rất thích thú trước những nét văn hóa rất tự nhiên, độc đáo và sự thân thiện, nhiệt tình của người Cơ Tu nơi đây.
Lời mời gọi của núi rừng
Dulichgo
Ý tưởng xây dựng các làng du lịch dựa vào cộng đồng và phát huy các tiềm năng du lịch sinh thái, văn hóa tại các địa phương phía tây Quảng Nam nhằm bảo tồn, phát huy và kết nối các giá trị truyền thống độc đáo của các dân tộc anh em. Đồng thời cũng làm phong phú thêm các sản phẩm du lịch của miền đất di sản, giảm tải cho phố cổ Hội An và khu di tích Mỹ Sơn. Suốt chặng đường khám phá của du khách trên tuyến đường Hồ Chí Minh huyền thoại, những di tích lịch sử của một thời khói lửa hào hùng hay các làng cổ Cơ Tu hoang sơ đều mang những nét hấp dẫn, ấn tượng riêng.
Theo chị Kim Lan, Tổ trưởng tổ dệt làng Za Ra, mặc dù doanh thu từ du lịch và dịch vụ chưa cao, nhưng thành công của mô hình này là đã khơi dậy niềm tự hào của người dân về các giá trị văn hóa của dân tộc mình, nhất là với thế hệ trẻ. Còn ở làng Đhơ Rôồng (Đông Giang), sản phẩm thổ cẩm dệt tay kết hạt cườm đặc trưng của người Cơ Tu là thế mạnh được chú trọng. Chị Bríu Hành ở hợp tác xã dệt Đhơ Rôồng cho biết, từ khi làng mở cửa chào đón khách du lịch cộng đồng, các khung dệt của chị em có cơ hội hoạt động trở lại, tạo thêm thu nhập mỗi tháng từ 350 đến 400 nghìn đồng, tuy không nhiều nhưng có ý nghĩa lớn với người phụ nữ Cơ Tu. Thổ cẩm của người Cơ Tu có mầu sắc chủ đạo là đen hoặc xanh dương, điểm sọc dọc ngang mầu đỏ, mầu hồng, với các hạt cườm tạo hình núi rừng, mái nhà, hoa ablơm, lá a tút, cây tà vạt cây nêu… những sự vật gần gũi thân thuộc với đồng bào miền sơn cước. Nhưng để thu hút khách hơn, chị em đã có sáng kiến nhờ các nghệ nhân ở Hội An tư vấn thêm để cải tiến về kiểu dáng, hoa văn, câu chữ sao cho bắt mắt, hiện đại.
Dulichgo
Những thành quả đáng khích lệ đó chính là nhờ sự coi trọng các chủ thể văn hóa - đồng bào Cơ Tu. Bởi không ai hiểu rõ nét đẹp văn hóa truyền thống Cơ Tu hơn chính họ, không thể tái hiện các sinh hoạt văn hóa truyền thống nếu không có sự tham gia trực tiếp của họ. Nhiều xã, thôn đã tuyển chọn thanh niên để lập đội múa, đội khèn, thường xuyên tập luyện để trình diễn phục vụ du khách. Người Cơ Tu bây giờ thường chỉ mặc trang phục truyền thống vào lễ, Tết, nhưng các khung dệt vẫn đều đặn lên xuống để tạo ra sản phẩm thổ cẩm làm hàng lưu niệm. Và không thể không nhắc đến vai trò của các nghệ nhân, các già làng, những người có uy tín trong cộng đồng. Đó là ông Alăng Bảy ở xã Sông Kôn, người đã theo cách mạng tham gia nhiều trận đánh lớn nhỏ, năm lần bắn rơi máy bay Mỹ.
Lâu nay, các địa danh giàu tiềm năng và truyền thống ở vùng tây Quảng Nam ít được biết đến, người dân ít được hưởng lợi từ du lịch. Do đó, phát triển du lịch cộng đồng là xu thế tất yếu, tận dụng nguồn lực tại chỗ, biến những giá trị thiên nhiên, con người, văn hóa… thành một phần giá trị kinh tế, góp phần xóa đói, giảm nghèo và nâng cao đời sống tinh thần cho bà con. Tuy nhiên, để mở rộng quy mô, tính chuyên nghiệp, để kết nối và tạo chuỗi sản phẩm du lịch có giá trị cao, vẫn cần rất nhiều nỗ lực của cộng đồng, cũng như sự hỗ trợ của chính quyền địa phương và ngành du lịch. Tiếng lành đồn xa, hy vọng cung đường tây Quảng Nam kỳ thú với sắc màu văn hóa Cơ Tu sẽ tiếp tục mời gọi và níu chân du khách.
Theo Hoàng Mỹ Hạnh (Báo Nhân Dân)
Du lịch, GO!
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét